KONTAN.CO.ID - JAKARTA. Indonesia menjadi salah satu negara yang mempunyai gunung api aktif terbanyak. Bahkan, terdapat beberapa daerah yang mempunyai lebih dari satu gunung api aktif. Sejarah mencatat sejumlah peristiwa erupsi gunung api besar pernah terjadi di Indonesia. Gunung api yang pernah menyebabkan bencana besar itu antara lain Gunung Tambora di Nusa Tenggara Barat dan Gunung Krakatau di Selat Sunda. Dilansir dari dokumentasi Harian Kompas, jutaan orang tinggal dalam jangkauan letusan gunung berapi, bahkan sebagian tinggal di dalam kaldera tanpa menyadarinya. Survei yang dilakukan Litbang Kompas pada Juni-Juli 2011 mengungkapkan minimnya pengetahuan dan kesiapsiagaan terhadap bencana. Hampir separuh dari 806 responden yang tinggal di zona bahaya tidak menyadari ancaman bencana yang sangat mungkin melanda daerah mereka.
Adanya gunung api aktif tentunya membuat masyarakat yang berada di sekitarnya harus selalu waspada terhadap aktivitas gunung api tersebut. Pemerintah, baik pusat dan daerah, juga harus mempersiapkan mitigasi dan mengantisipasi langkah yang perlu dilakukan jika terjadi bencana. Berikut beberapa daftar gunung api aktif yang ada di Indonesia dari peta persebaran gunung api aktif berdasarkan data dari aplikasi Magma Indonesia milik Pusat Vulkanologi dan Mitigasi Bencana Geologi Kementerian Energi dan Sumber Daya Mineral (ESDM): 1. Gunung Agung Gunung Agung terletak di Karangasem, Bali. Gunung ini memiliki ketinggian 3.142 meter di atas permukaan laut. 2. Gunung Ambang Gunung Ambang terletak di Bolaang Mongondow, Sulawesi Utara. Gunung ini memiliki ketinggian 1.795 meter di atas permukaan laut. 3. Gunung Anak Krakatau Gunung Anak Kratakau terletak di Lampung Selatan, Lampung. Gunung ini mempunyai ketinggian 338 meter di atas permukaan laut. 4. Gunung Anak Ranakah Gunung Anak Ranakah terletak di Manggarai, Nusa Tenggara Timur. Gunung ini mempunyai ketinggian 2.350 meter di atas permukaan laut. 5. Gunung Arjuno Welirang Gunung Arjuno Welirang terletak di Malang, Mojokerto, Pasuruan, Jawa Timur. Gunung ini mempunyai ketinggian 3.339 meter di atas permukaan laut. 6. Gunung Awu Gunung Awu terletak di Kepulauan Sangihe, Sulawesi Utara. Gunung ini mempunyai ketinggian 1.320 meter di atas permukaan laut. 7. Gunung Banda Api Gunung Banda Api terletak di Maluku Tengah, Maluku. Gunung ini mempunyai ketinggian 641 meter di atas permukaan laut. 8. Gunung Batur Gunung Batur terletak di Bangli, Bali. Gunung ini mempunyai ketinggian 1.717 meter di atas permukaan laut. 9. Gunung Batutara Gunung Batutara terletak di Lembata, Nusa Tenggara Timur. Gunung ini mempunyai ketinggian 748 meter di atas permukaan laut. 10. Gunung Bromo Gunung Bromo terletak di Probolinggo, Jawa Timur. Gunung ini mempunyai ketinggian 2.329 meter di atas permukaan laut. 11. Gunung Bur Ni Telong Gunung Bur Ni Telong terletak di Aceh Tengah, Aceh. Gunung ini mempunyai ketinggian 2.623 meter di atas permukaan laut. 12. Gunung Ciremai Gunung Ciremai terletak di Cirebon, Kuningan, Majalengka, Jawa Barat. Gunung ini mempunyai ketinggian 3.078 meter di atas permukaan laut. 13. Gunung Colo Gunung Colo terletak di Tojo Una-una, Sulawesi Tengah. Gunung ini mempunyai ketinggian 404 meter di atas permukaan laut. 14. Gunung Dempo Gunung Dempo terletak di Lahat, Sumatera Selatan. Gunung ini mempunyai ketinggian 3.173 meter di atas permukaan laut. 15. Gunung Dieng Gunung Dieng terletak di Banjarnegara, Wonosobo, Batang, Jawa Tengah. Gunung ini mempunyai ketinggian 2.565 meter di atas permukaan laut. 16. Gunung Dukono Gunung Dukono terletak di Halmahera Utara, Maluku Utara. Gunung ini mempunyai ketinggian 1.229 meter di atas permukaan laut. 17. Gunung Ebulobo Gunung Ebulobo terletak di Nagekeo, Nusa Tenggara Timur. Gunung ini mempunyai ketinggian 2.124 meter di atas permukaan laut. 18. Gunung Egon Gunung Egon terletak di Sikka, Nusa Tenggara Timur. Gunung ini mempunyai ketinggian 1.661 meter di atas permukaan laut. 19. Gunung Galunggung Gunung Galunggung terletak di Tasikmalaya, Garut, Jawa Barat. Gunung ini mempunyai ketinggian 2.168 meter di atas permukaan laut. 20. Gunung Gamalama Gunung Gamalama terletak di Ternate, Maluku Utara. Gunung ini mempunyai ketinggian 1.715 meter di atas permukaan laut. 21. Gunung Gamkonora Gunung Gamkonora terletak di Halmahera Barat, Maluku Utara. Gunung ini mempunyai ketinggian 1.635 meter di atas permukaan laut. 22. Gunung Gede Gunung Gede terletak di Cianjur, Bogor, Sukabumi, Jawa Barat. Gunung ini mempunyai ketinggian 2.958 meter di atas permukaan laut. 23. Gunung Guntur Gunung Guntur terletak di Garut, Jawa Barat. Gunung ini mempunyai ketinggian 2.249 meter di atas permukaan laut. 24. Gunung Ibu Gunung Ibu terletak di Halmahera Barat, Maluku Utara. Gunung ini mempunyai ketinggian 1.325 meter di atas permukaan laut. 25. Gunung Ijen Gunung Ijen terletak di Banyuwangi, Bondowoso, Jawa Timur. Gunung ini mempunyai ketinggian 2.386 meter di atas permukaan laut. 26. Gunung Ile Werung Gunung Ile Werung terletak di Lembata, Nusa Tenggara Timur. Gunung ini mempunyai ketinggian 1.018 meter di atas permukaan laut. 27. Gunung Ili Boleng Gunung Ili Boleng terletak di Flores Timur, Nusa Tenggara Timur. Gunung ini mempunyai ketinggian 1.659 meter di atas permukaan laut. 28. Gunung Ili Lewotolok Gunung Ili Lewotolok terletak di Lembata, Nusa Tenggara Timur. Gunung ini mempunyai ketinggian 1.423 meter di atas permukaan laut. 29. Gunung Inielika Gunung Inielika terletak di Ngada, Nusa Tenggara Timur. Gunung ini mempunyai ketinggian 1.559 meter di atas permukaan laut. 30. Gunung Inierie Gunung Inierie terletak di Ngada, Nusa Tenggara Timur. Gunung ini mempunyai ketinggian 2.245 meter di atas permukaan laut. 31. Gunung Iya Gunung Iya terletak di Ende, Nusa Tenggara Timur. Gunung ini mempunyai ketinggian 637 meter di atas permukaan laut. 32. Gunung Kaba Gunung Kaba terletak di Rejang Lebong, Bengkulu. Gunung ini mempunyai ketinggian 1.952 meter di atas permukaan laut. 33. Gunung Karangetang Gunung Karangetang terletak di Siau Tagulandang Biaro (Sitaro), Sulawesi Utara. Gunung ini mempunyai ketinggian 1.784 meter di atas permukaan laut. 34. Gunung Kelimutu Gunung Kelimutu terletak di Ende, Nusa Tenggara Timur. Gunung ini mempunyai ketinggian 1.639 meter di atas permukaan laut. 35. Gunung Kelud Gunung Kelud terletak di Kediri, Blitar, Malang, Jawa Timur. Gunung ini mempunyai ketinggian 1.731 meter di atas permukaan laut. 36. Gunung Kerinci Gunung Kerinci terletak di Kerinci, Solok Selatan, Jambi, Sumatera Barat. Gunung ini mempunyai ketinggian 3.805 meter di atas permukaan laut. 37. Gunung Kie Besi Gunung Kie Besi terletak di Halmahera Selatan, Maluku Utara. Gunung ini mempunyai ketinggian 1.357 meter di atas permukaan laut. 38. Gunung Lamongan Gunung Lamongan terletak di Lumajang, Jawa Timur. Gunung ini mempunyai ketinggian 1.651 meter di atas permukaan laut. 39. Gunung Lereboleng Gunung Lereboleng terletak di Flores Timur, Nusa Tenggara Timur. Gunung ini mempunyai ketinggian 1.095 meter di atas permukaan laut. 40. Gunung Lewotobi Laki-Laki Gunung Lewotobi Laki-Laki terletak di Flores Timur, Nusa Tenggara Timur. Gunung ini mempunyai ketinggian 1.584 meter di atas permukaan laut. 41. Gunung Lewotobi Perempuan Gunung Lewotobi Perempuan terletak di Flores Timur, Nusa Tenggara Timur. Gunung ini mempunyai ketinggian 1.703 meter di atas permukaan laut. 42. Gunung Lokon Gunung Lokon terletak di Tomohon, Sulawesi Utara. Gunung ini mempunyai ketinggian 1.580 meter di atas permukaan laut. 43. Gunung Mahawu Gunung Mahawu terletak di Tomohon, Sulawesi Utara. Gunung ini mempunyai ketinggian 1.299 meter di atas permukaan laut. 44. Gunung Marapi Gunung Marapi terletak di Agam, Batusangkar, Sumatera Barat. Gunung ini mempunyai ketinggian 2.891 meter di atas permukaan laut. 45. Gunung Merapi Gunung Merapi terletak di Sleman, Magelang, Boyolali, Klaten, Daerah Istimewa Yogyakarta dan Jawa Tengah. Gunung ini mempunyai ketinggian 2.968 meter di atas permukaan laut. 46. Gunung Papandayan Gunung Papandayan terletak di Garut, Jawa Barat. Gunung ini mempunyai ketinggian 2.665 meter di atas permukaan laut. 47. Gunung Peut Sague Gunung Peut Sague terletak di Pidie Meriah, Daerah Istimewa Aceh. Gunung ini mempunyai ketinggian 2.801 meter di atas permukaan laut. 48. Gunung Raung Gunung Raung terletak di Banyuwangi, Bondowoso, Jember, Jawa Timur. Gunung ini mempunyai ketinggian 3.332 meter di atas permukaan laut. 49. Gunung Rinjani Gunung Rinjani terletak di Lombok Timur, Nusa Tenggara Barat. Gunung ini mempunyai ketinggian 3.726 meter di atas permukaan laut. 50. Gunung Rokatenda Gunung Rokatenda terletak di Sikka, Nusa Tenggara Timur. Gunung ini mempunyai ketinggian 875 meter di atas permukaan laut. 51. Gunung Ruang Gunung Ruang terletak di Siau Tagulandang Biaro (Sitaro), Sulawesi Utara. Gunung ini mempunyai ketinggian 725 meter di atas permukaan laut. 52. Gunung Salak Gunung Salak terletak di Sukabumi, Bogor, Jawa Barat. Gunung ini mempunyai ketinggian 2.211 meter di atas permukaan laut. 53. Gunung Sangeangapi Gunung Sangeangapi terletak di Bima, Nusa Tenggara Barat. Gunung ini mempunyai ketinggian 1.949 meter di atas permukaan laut. 54. Gunung Semeru Gunung Semeru terletak di Lumajang, Malang, Jawa Timur. Gunung ini mempunyai ketinggian 3.676 meter di atas permukaan laut. 55. Gunung Seulawah Agam Gunung Seulawah Agam terletak di Aceh Besar, Daerah Istimewa Aceh. Gunung ini mempunyai ketinggian 1.810 meter di atas permukaan laut. 56. Gunung Sinabung Gunung Sinabung terletak di Karo, Sumatera Utara. Gunung ini mempunyai ketinggian 2.460 meter di atas permukaan laut. 57. Gunung Sirung Gunung Sirung terletak di Alor, Nusa Tenggara Timur. Gunung ini mempunyai ketinggian 862 meter di atas permukaan laut. 58. Gunung Slamet Gunung Slamet terletak di Pemalang, Banyumas, Brebes, Tegal, Purbalingga, Jawa Tengah. Gunung ini mempunyai ketinggian 3.428 meter di atas permukaan laut. 59. Gunung Soputan Gunung Soputan terletak di Minahasa Tenggara, Sulawesi Utara. Gunung ini mempunyai ketinggian 1.809 meter di atas permukaan laut. 60. Gunung Sorikmarapi Gunung Sorikmarapi terletak di Mandailing Natal, Sumatera Utara. Gunung ini mempunyai ketinggian 2.145 meter di atas permukaan laut. 61. Gunung Sumbing Gunung Sumbing terletak di Magelang, Temanggung, Wonosobo, Purworejo, Jawa Tengah. Gunung ini mempunyai ketinggian 3.371 meter di atas permukaan laut. 62. Gunung Sindoro Gunung Sindoro terletak di Temanggung, Wonosobo, Jawa Tengah. Gunung ini mempunyai ketinggian 3.160 meter di atas permukaan laut. 63. Gunung Talang Gunung Talang terletak di Solok, Sumatera Barat. Gunung ini mempunyai ketinggian 2.597 meter di atas permukaan laut. 64. Gunung Tambora Gunung Tambora terletak di Dompu, Bima, Nusa Tenggara Barat. Gunung ini mempunyai ketinggian 2.850 meter di atas permukaan laut. 65. Gunung Tandikat Gunung Tandikat terletak di Padang Pariaman, Agam, Sumatera Barat. Gunung ini mempunyai ketinggian 2.438 meter di atas permukaan laut. 66. Gunung Tangkoko Gunung Tangkoko terletak di Bitung, Sulawesi Utara. Gunung ini mempunyai ketinggian 1.334 meter di atas permukaan laut. 67. Gunung Tangkuban Parahu Gunung Tangkuban Parahu terletak di Subang, Bandung, Jawa Barat. Gunung ini mempunyai ketinggian 2.084 meter di atas permukaan laut.
68. Gunung Wurlali Gunung Wurlali terletak di Maluku Tenggara Barat, Maluku. Gunung ini mempunyai ketinggian 868 meter di atas permukaan laut.
(Mela Arnani) Artikel ini telah tayang di Kompas.com dengan judul
Tingkatkan Kewaspadaan, Ini Daftar 68 Gunung Api Aktif di Indonesia. Cek Berita dan Artikel yang lain di
Google News Editor: Wahyu T.Rahmawati
